Een verfrissende, soms een beetje funky mousserende wijn met weinig alcohol. Dat klinkt als een drank die helemaal past in 2020. Toch zul je hem in de EU niet snel in de schappen zien liggen. De verkoop van piquette is namelijk verboden.

---

In Noord-Amerika doen ze niet zo moeilijk met deze eewenoude drank en ligt het gewoon in de winkel. Sterker nog, het wordt zelfs ‘the next big thing in wine’ genoemd.

Naast dorstlessend is piquette namelijk ook nog een uitstekende vorm van restverwerking waardoor het goed past in het groeiende verlangen naar duurzame productie. Technisch gezien is piquette net geen wijn, omdat het niet wordt gemaakt van het sap van de druif, maar van wat overblijft na het persen: de schillen.

Voor het maken van Piquette worden die schillen vermengd met water en soms met een beetje extra suiker vergist en daarna gebotteld om zo een licht bruisende, wijnachtige drank te krijgen.

Enorme hopen schillen

Wat te doen met de enorme hoop schillen die overblijft na het maken van wijn is een vraag die wijnboeren elk jaar weer bezighoudt. Weggooien kan natuurlijk. Je kan het ook stoken als je van grappa houdt en zin hebt in extra kosten voor ketels en vergunningen.

Sommige wijnboeren composteren de schillen of verkopen het aan de industrie voor verwerking tot bijvoorbeeld biobrandstof of kleurstof voor verf. Er wordt zelfs geëxperimenteerd met het gebruik van druivenschillen als grondstof voor mondwaters vanwege stoffen in de schillen die een antiobacteriële werking hebben.

Hergebruik in de wijnmakerij

Dat is alleen allemaal best wel gedoe, vooral als je een kleine wijnboer bent met relatief weinig afval. Maar waarom moeilijk doen? De schillen – ook wel bekend als pomace, marc, draf of gewoon pulp – kunnen ook gebruikt worden om wat mindere wijnen beter te laten smaken.

Dat gebeurt in het Italiaanse Valpolicella waar de de pomace van Recioto- en Amarone-wijnen bij andere rode wijnen wordt gevoegd om de smaak, kleur en alcohol te versterken en zo Ripasso te maken.

Wel of niet volgens het boekje?

Geen gek idee natuurlijk van die Italianen om zoveel mogelijk smaak uit je oogst te persen als mogelijk is. Je hebt er immers een jaar op gewacht. Uiteraard was er wel wat gemekker over of dat overhevelen op de pulp van een andere wijn allemaal wel mocht volgens de Denominazione di Origine Controllata (DOC), de regels waaraan de Italiaanse wijnmakers zich moeten houden.

Die kritiek kwam ongetwijfeld van wijnboeren die chagrijnig naar grote hopen schillen op hun erf zaten te kijken terwijl hun buurman eind jaren tachtig het lumineuze idee kreeg om er iets nuttigs mee te doen. Uiteindelijk duurde het nog tot eind 2009 vooordat Ripasso della Valpolicella zijn eigen DOC kreeg.

Alleen water bij je eigen wijn

Dat geluk heeft piquette niet. Die drank is samen met de productie van andere dranken op basis van druivenschillen sterk aan banden gelegd in de Europese Unie.

Het maken mag vaak wel. “Met uitzondering van alcohol, eau-de-vie en piquette, mogen wijn noch andere voor rechtstreekse menselijke consumptie bestemde dranken uit wijnmoer of druivendraf worden bereid”, bepaalt de Europese wetgever.

Maar verkopen mag niet: “Piquette, voorzover de vervaardiging ervan door de betrokken lidstaat wordt toegestaan, mag slechts voor distillatie of voor consumptie door de individuele wijnboer en diens gezin worden gebruikt.”

Verwarrende wetten

De verwijzing naar de lokale wetten van de lidstaat in deze Verordening zal erin gebouwd zijn omdat ook het maken van piquette in Frankrijk tot 2003 helemaal verboden was. Sindsdien is het productielemma geschrapt uit de Code du Vin en zou je het op basis van die wijnwet in principe net zoals in de rest van de EU alleen thuis mogen maken en drinken, maar niet verkopen.

Ook de Franse wetgever blijkt niet altijd even consequent, want in de Code général des impôts – de Franse belastingwet – staat gewoon nog een lemma waarin de productie van piquette wordt verboden. De Franse wijnboer die graag piquette drinkt mag dus hopen dat hij een wijninspecteur op bezoek krijgt en geen belastinginspecteur.

Smerige sjoemelwijnen

Maar wat is er dan toch zo tegen op een laagalcoholische, verfrissende, prikkelende, wijnachtige spritzer? De oorzaak daarvan zal waarschijnlijk liggen in de strijd tegen sjoemelwijn. Want water bij schillen gooien, dat vergisten en vervolgens wijn noemen is gewoon fraude.

Dat gebeurde nog weleens begrijp ik, vooral in de tijd dat de gevreesde druifluis eind negentiende eeuw een groot deel van de Europese wijngaarden vernietigde. Toen schenen Franse wijboeren zelfs rozijnen uit het Middellandse Zeegebied te importeren om daar water bij te mikken en er ‘wijn’ van te maken.

Verder heeft piquette een nogal beroerde reputatie. Het werd vooral gedronken door armen die geen echte wijn konden betalen. In zijn boek Le Vin uit 2001 laat de Franse wijnschrijver Jean-Francois Gautier er in ieder geval geen spaan heel van die reputatie. “De term piquette duidt gewoonlijk een kleine wijn aan ’die prikt’, zuur is, arm is, kortom, een slechte wijn”, schrijft hij.

Slechte wijn of perfect summer sipper?

Gautier werpt vervolgens terecht de vraag op: wat is dat dan, goede wijn?Dat bepaal je als drinker natuurlijk helemaal zelf. Bovendien kan iets prima een ‘slechte wijn’ zijn maar nog steeds uitstekend smaken. Ik kan me goed voorstellend dat liefhebbers van zure of bieren of natuurwijnen wel een glaasje piquette of twee lusten.

Dat smaken verschillen weet de wijnmaker van Wild Arc Farm in New York ook. Die introduceerde in 2017 zijn eigen versie van piquette met als doel de ‘perfect summer sipper’ te maken. “Think of it like a natural wine-cooler, perfect for porch sipping all summer“, schrijft hij. Inmiddels vraagt hij zo’n 15 dollar (13 euro) per fles en is lang niet meer de enige Noord-Amerika die het produceert.

Zo oud als de Romeinen

De geschiedenis van piquette is ook wel aardig voor de wijnmarketeer. Volgens de ‘Oxford companion to wine’ werd het in de 20e eeuw vooral gemaakt voor de arbeiders in de wijngaarden die weinig verdienden. In de 21e eeuw zouden wijnboeren het delen van zulke slechte wijn met veldwerkers zijn gaan schuwen.

Het verhaal van een drank die eigenlijk alleen bedoeld was voor arbeiders hebben we al vaker gehoord. Vergelijk het maar eens met de geschiedenis van saison, een verfrissende biersoort ooit ook bedoeld voor veldarbeiders die inmiddels behoorlijk ingeburgerd is.

Bovendien is piquette letterlijk zo oud als de Romeinen. Die noemden de drank lora. Ook toen was het trouwens een slechte wijn. De Romeinse prominenten Cato en Varro vonden het in ieder geval een uitstekende drank voor, maar dan alleen voor hun slaven.

Gewoon te koop in Nederland

Dit alles maakt me dus enorm nieuwsgierig naar een glaasje piquette. Opmerkelijk genoeg kan dat ook in Nederland. Wilde Wijnen biedt een fles ‘illegale’ piquette aan in de webshop. Hij is van Clos des Vignes de Maynes, een kleine wijngaard in de Bourgogne waar wijnmaker Julien Guillot blijkbaar niet al te bang is is voor de inspectie. En ook de Rotterdamse wijnwinkel Blije Wijnen biedt een fles aan die in de tags piquette wordt genoemd, maar verder vin de table wordt genoemd.

Ik heb Guillot, zo op het oog een rebelse biologische wijnboer die op de site van Wilde Wijnen stoer poseert met een fles piquette, per mail wat vragen gesteld over zijn piquette. Maar tot nu heb ik daar niets op teruggehoord. Aangezien op zijn eigen site met geen woord wordt gerept over piquette lijkt het erop dat de drank vooral bedoeld is voor thuis en voor de buitenlandse markt.

Ik heb in ieder geval een flesje van 12 euro besteld. Geen gek bedrag om te krijgen voor een smerige slavenwijn dacht ik zo. En wat blijkt: zo smerig is het helemaal niet. Het is inderdaad een frisse, licht tintelende ietwat zure dorstlesser die een beetje funky ruikt. Als deze piquette lijkt op wat de veldarbeiders en slaven vroeger kregen was dat zeker geen straf.

Omdat zelf maken altijd een stuk leuker is dan kopen ga ik dit najaar proberen zelf piquette te maken. Ik huur op dit moment 10 wijnstokken bij de Amsterdamse wijngaard Wijn van Bret . En aangezien daar de schillen daar voorheen werden weggegooid zal het niet zo moeilijk zijn er wat te bemachtigen voor een experiment denk ik.

Ik zag laatst zelfs een Fransman bierwort in plaats van suikerwater bij zijn schilllen gooien. Ook geen gek idee.

U hoort nog van mij!

Vond je dit een leuk artikel? Doneer via onderstaande button en help deze website in de lucht te houden!